Żyjemy w czasach, w których większość społeczeństwa ma lub będzie miała problemy z refrakcją i akomodacją oka, czyli innymi słowy – wady wzroku. Niektóre wady refrakcji są wrodzone, inne powstają na skutek prowadzonego trybu życia, jednak warto mieć świadomość, że wada wzroku nie jest chorobą, a cechą oka. Obecnie mamy skuteczne sposoby na korygowanie wad refrakcji, dzięki czemu nie stanowią one żadnego problemu w codziennym życiu.
Czym jest refrakcja oka?
Refrakcją nazywane jest załamanie światła, do którego dochodzi także w ludzkim oku – stąd pojęcie refrakcji oka. Samo zjawisko polega na załamywaniu się światła na siatkówce, która skupia je w jednym punkcie, tworząc wyraźny obraz tego, na co patrzymy. Refrakcję oka umożliwia prawidłowa budowa gałki ocznej, co w okulistyce nazywane jest okiem miarowym (emetropią) – czyli takim, które nie ma wady wzroku. Natomiast przeciwieństwem jest oko niemiarowe (ametropiczne), w którym występują zaburzenia refrakcji i akomodacji, co powoduje wady wzroku, czyli powstawanie obrazu za lub przed siatkówką.
Jakie są najczęściej występujące wady refrakcji?
Najczęściej występującymi wadami wzroku wśród ludzi są krótkowzroczność, dalekowzroczność i astygmatyzm, a po 40. roku życia mamy do czynienia ze starczowzrocznością.
-
Krótkowzroczność, inaczej miopia, to zaburzenie refrakcji spowodowane nieprawidłową budową oka (jest zbyt wypukłe), w którym obraz ogniskuje się przed siatkówką. Krótkowidz ma problem z widzeniem ostrych obiektów z odległości, natomiast z bliska obraz jest wyraźny. W zależności od stopnia krótkowzroczności, krótkowidze mogą mieć duże trudności w codziennym życiu. Na początku zaczyna się od mrużenia oczu w sytuacji, gdy trzeba coś przeczytać z większej odległości (np. tablicy) czy ma problem z rozpoznaniem ludzi na ulicach – mają rozmazane twarze. Za niekorygowaną krótkowzrocznością pojawiają się także dolegliwości zdrowotne – bóle głowy, bóle oczu, problemy ze skupieniem, mrużenie oczu. Krótkowzroczność można z powodzeniem korygować za pomocą okularów korekcyjnych i soczewek kontaktowych. Jeśli chodzi o soczewki, wybiera się soczewki sferyczne. Zakres mocy krótkowidzów oznaczany jest minusem, np. -1,5 dioptrii. W przypadku bardzo zaawansowanej wady są możliwe operacje laserowe.
-
Dalekowzrocznosć, nadwzroczność, inaczej hyperopia, to zaburzenie refrakcji wzroku polegające na ogniskowaniu się obrazu za siatkówką. Objawia się to widzeniem rozmazanego obrazu zarówno z bliska, jak i z daleka. Co ciekawe, u wielu osób nadwzroczność jest na tyle niska, że o tym nie wiedzą i nie wiążą łzawienia, bólu głowy czy oczu z tą wadą refrakcji. Dlatego tak ważne są regularne wizyty u okulisty! Nadwzroczność koryguje się za pomocą okularów korekcyjnych oraz soczewek sferycznych, oznaczana jest plusem.
-
Astygmatyzm, inaczej niezborność, to wada refrakcji polegająca na nieprawidłowej budowie oka, które jest spłaszczone i ma zaburzoną symetrię, przez co światło wpadające do oka skupia się niepunktowo tworząc zamglony i zakrzywiony obraz. Nie do końca wiadomo, co jest przyczyną astygmatyzmu – według badań to wrodzona wada wzroku, która może się zmieniać w trakcie życia. Niezborność koryguje się okularami cylindrycznymi lub soczewkami torycznymi, często obok tej wady wzroku występuje krótkowzroczność lub dalekowzroczność, dlatego zdarza się, że jeśli astygmatyzm nie jest wysoki, dana osoba nawet nie wie, że ma z nim problem. W internecie można znaleźć szybkie testy wzrokowe na astygmatyzm, ale najważniejsza jest zawsze wizyta u lekarza specjalisty i dokładna diagnostyka. Nieleczony astygmatyzm może powodować wiele zaburzeń, w tym neurologicznych (np. kłopoty z wyczuwaniem przestrzeni, częste przekrzywianie głowy).
-
Starczowzroczność, czyli prezbiopia jest naturalnym zjawiskiem fizjologicznym oka, które pojawia się w miarę upływających lat na skutek utraty elastyczności gałki ocznej. Najczęściej proces starzenia się gałki ocznej zaczyna się po 40. roku życia i w miarę upływu czasu pogłębia. Wówczas pojawia się tzw. zjawisko długiej ręki – obraz widziany z bliska jest rozmazany, więc osoby ze starczowzrocznością próbują wyciągnąć przed siebie gazetę czy telefon, by coś przeczytać. Do korygowania prezbiopii używa się okularów lub soczewek progresywnych (multifokalnych).