Delikatna słodycz rozpływająca się w ustach – to najczęstsze opinie po wypiciu brzeziny, czyli soku z brzozy. Sok brzozowy najlepiej pobierać w miesiącach wiosennych – wtedy gdy temperatury w ciągu dnia nie przekraczają 10 stopni, a życie w lesie dopiero co budzi się do życia. Czy jesteśmy świadomi, jakie bogactwo kryje się wokół nas? O sposób zbierania i właściwości soku z brzozy pytamy Hannę Kępczyńską, pracownika Nadleśnictwa Parciaki.
– Czym jest sok brzozowy?
– Sok z brzozy (ze starosłowiańskiego oskoła) to bezbarwny (lub delikatnie żółtawy), słodkawy płyn wyciekający z nacięć pni i konarów brzozy. Jest to tłoczona przez korzenie woda z rozpuszczonymi składnikami mineralnymi potrzebnymi roślinie do wytworzenia pąków i rozwinięcia liści.
– Kiedy pozyskiwać sok?
– Sok należy pozyskiwać wiosną. Ruch cieczy to sygnał dla drzewa do rozwijania liści i rozpoczęcia okresu wegetacyjnego – odbywa się on wczesną wiosną, najczęściej od marca do początków maja. Najintensywniej sok płynie 2-3 tygodnie od rozpoczęcia wegetacji. Sok płynie, gdy temperatura przez około 3-5 dni utrzymuje się w okolicy 5-8°C. Duże przymrozki i szybka odwilż z wysokimi temperaturami nasila płynięcie soków, ale skraca czas na zbiór oskoły. W starszych drzewach sok płynie intensywniej. Sok płynie do momentu wytworzenia liści – później ten proces traci na intensywności.
– Czy z każdej brzozy pozyskamy sok?
– Sok można pozyskiwać z brzozy brodawkowatej – zdecydowanie najpopularniejszego gatunku występującego na naszych terenach. Charakterystyczną cechą tego drzewa jest biała, łuszcząca się kora (w okresie pozyskiwania soku to najlepsza wskazówka) i brzozy omszonej.
Brzozy chronione, z których nie można zbierać soku to brzoza karłowata, brzoza niska oraz brzoza ojcowska. Sok można pozyskiwać również z klonów.
– Jak pozyskiwać sok?
– Należy wybrać zdrową brzozę, rosnącą z dala od źródeł emisji spalin i wwiercić się wiertłem stolarskim lub wiertarką na 3-4 centymetry w głąb, prostopadle do pnia. Następnie należy zamocować rurkę i jej koniec umieśćcie w słoju czy butelce.
Ciśnienie generowane przez korzenie pcha słup cieczy w górę naczyniami położonymi w drewnie w niewielkiej odległości od zabezpieczającej drzewo kory. Już po minucie od wywiercenia z otworu pocieknie oskoła. Po zakończeniu pozyskania soku, najlepiej otwór zamknąć drewnianym czopem i zasmarować maścią ogrodniczą.
– Jaki jest termin przydatności tego soku?
– Sok swoje właściwości zachowuje bez pasteryzacji do 3 dni od pozyskania.
– Jaki jest skład soku brzozowego?
– Skład soku z brzozy zmienia się w zależności od miejsca występowania i terminu zbioru. Są to głównie sole mineralne (cynk, miedź, sód, wapń, magnez, mangan, fosfor, potas), węglowodany, fruktoza i glukoza. Oskoła składa się również z białek, aminokwasów (cytrulina, glutamina, kwas glutaminowy, asparagina) oraz kwasu askorbinowego, czyli witaminy C.
– Na co sok brzozowy dobrze wpływa?
– Pity regularnie, przez kilka dni, oczyszcza nasz organizm z sodu i chloru. Jest źródłem wielu niezbędnych pierwiastków śladowych oraz witamin, znacznie łatwiej przyswajalnych niż te ze sztucznych farmaceutyków. Także doskonale gasi pragnienie i nawadnia organizm. W różnych krajach stosowany jest jako pomoc w leczeniu chorób płuc, skóry, chorób nerek czy nawet bezpłodności. W kosmetyce jest stosowany na porost włosów, przeciw łysieniu, wypryskom i starzeniu się skóry.
– Czy pozyskiwanie soku jest bezpieczne dla drzewa?
– Jeden czy dwa odwierty w kilkudziesięcioletnim drzewie nie wpłyną znacząco na jego zdrowotność.
Jeśli chce się pozyskiwać sok z lasu państwowego, należałoby zapytać o zgodę leśniczego- wskaże drzewa które np. będą wycinane w najbliższym czasie.
-Dziękuję za rozmowę i cenne informacje.
Rozmawiała AB
Fot. Nadesłane